علل خونریزی مقعدی چیست و چگونه می‌توان آن را در منزل درمان نمود؟
خونریزی مقعدی یکی از شایع ترین علایم بیماری های نشیمن گاه محسوب می شود، همان گونه که می دانیم درون مقعد مجموعه‌ای از رگ‌های خونی قرار دارد که مانند یک بالشتک محکم از خروج دائمی مدفوع، گاز و ترشحات مخاطی راست روده جلوگیری می‌کند، اما چنانچه یکی از این رگ‌ها ورم کند و یا از محل طبیعی خود در دیواره راست روده خارج شود امکان بروز خونریزی و یا بیماری های مقعدی وجود خواهد داشت. طبق تحقیقات به عمل آمده در بیشتر موارد خونریزی بر اثر ایجاد فشار به هنگام اجابت مزاج، یبوست و یا اسهال مزمن رخ می دهد. از این رو باید وجود خون در مدفوع همیشه جدی گرفته شود و با مراجعه به پزشک بررسی‌های لازم روی آن صورت گیرد.
بررسی علل بروز خونریزی مقعدی و خون در مدفوع
به طور کلی می توان عوامل متعددی را در بروز خونریزی مقعدی موثر دانست که در ذیل به آن می پردازیم.
سرطان مقعد
شکاف مقعد (پارگی پوست مقعد)
آنژیودیسپلازی (ناهنجاری رگ های خونی نزدیک روده ها)
دیورتیکولوز (برآمدگی های کوچکی که روی دیواره روده ها تشکیل می شود)
در هم رفتگی روده (وارد شدن بخشی از روده در بخش دیگر)
کولیت ناشی از کم خونی (التهاب روده بزرگ به علت کاهش جریان خون)
آنچه مسلم است بواسیر یا هموروئید یکی از شایع ترین دلایل بروز خونریزی مقعدی به شمار می آید چرا که بر اثر بروز این بیماری رگ های مقعدی برجسته می شود، در بیماری بواسیر در بیشتر موارد پس از دفع مدفوع، خون دفع می شود، در واقع خون از مدفوع جدا ست و خیلی با آن مخلوط نشده است. به طور کلی حدود ۹۹ درصد موارد خونریزی مقعد، به دلیل بروز بیماری بواسیر می باشد. از دیگر بیماری های شایع که مشابه همین علامت یعنی دفع خون از مدفوع را دارد، شقاق های مقعدی است که به دلیل پارگی های ریز اطراف مقعد ایجاد می شوند. این بیماری به دلیل یبوست های طولانی و ایجاد فشار پی در پی برای دفع مدفوع ایجاد می شود. در مورد خونریزی های مدفوعی که خون و مدفوع کاملا با هم مخلوط می شوند، شایع ترین علت اسهال های خونی عفونی است و البته دو بیماری مهم یعنی کولیت زخمی و سرطان روده بزرگ از علل خونریزی طولانی مدت مدفوعی محسوب می شود.
بدیهی است از جمله بیماری های بسیار شایعی که خونریزی از مدفوع ایجاد می کنند میکروب ها و انگل ها هستند، اسهال های خونی که به دلیل این عوامل ایجاد می شوند معمولا سیر حادی دارند یعنی طی چند روز ایجاد می شود و فرد را دچار اسهال شدید همراه دفع خون می کند. اسهال خونی به راحتی قابل درمان بوده ، به گونه ای که می توان با مصرف آنتی بیوتیک به نتیجه مطلوب دست یافت.
کولیت زخمی، بیماری خود ایمنی است که در آن مخاط روده بزرگ با هجوم سلول های دفاعی زخم شده و بیمار دچار درد شکم، اسهال و خونریزی می شود. این بیماری سیر مزمنی دارد و تا سال ها فرد را به مشکل می اندازد و بیمار باید دارو مصرف کند.
به دلیل شیوع سرطان روده بزرگ و قابل علاج بودن آن هر گونه خونریزی مدفوعی نیازمند انجام کولونوسکوپی است تا پزشک از سلامت روده بزرگ مطمئن شود.
خوشبختانه در سال های اخیر با تحصیل تعداد زیادی از پزشکان در رشته فوق تخصصی گوارش انجام کولونوسکوپی کامل میسر شده است.
تاکید بر این نکته ضروری است که در صورت تشخیص زودرس سرطان کولون این بیماری با انجام جراحی کاملا درمان و باعث بهبود کامل بیمار و عمر طولانی او می شود و تنها راه تشخیص زودرس این بیماری انجام کولونوسکوپی کامل به دست یک پزشک ماهر است.
اگر چه درد شکم، تغییر اجابت مزاج و خونریزی مدفوعی علائم سه گانه سرطان روده بزرگ هستند ولی باید به خاطر داشت که ممکن است یک بیمار فقط دارای درد شکم باشد و سایر علایم را نداشته باشد. کاهش وزن به خصوص در افراد مسن همیشه باید مورد توجه قرار بگیرد. باید توجه داشت که خونریزی مقعدی در اکثر موارد به صورت خون موجود در مدفوع، بر روی دستمال توالت و یا کاسه توالت ظاهر می شود. رنگ خون ناشی از خونریزی مقعدی از قرمز روشن تا قهوه ای تیره متغیر می باشد. باید توجه داشت که چنانچه رنگ خون ، قرمز روشن باشد و بلافاصله بعد از دفع مدفوع دیده شود و همچنین در گذشته فرد سابقه ابتلا به بواسیر را نیز داشته باشد، می توان از طریق روش های مختلف این مهم را کنترل کرد، اما اگر این خونریزی به سادگی قطع نشود، باید به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه شود تا پس از انجام معاینات و بررسی های لازم علت آن را مشخص شود.
زمان مراجعه به پزشک برای درمان خونریزی مقعدی
شایان ذکر است در سه مرحله می توان برای درمان به مزشک متخصص مراجعه کرد.
در صورت همراه بودن خونریزی مقعد با هر یک از علائم زیر، باید به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه نمود.
– تنفس تند و سطحی – سرگیجه یا چرخیدن سر پس از ایستادن – تاری دید – غش کردن – گیجی – حالت تهوع – سردی، رطوبت و رنگ پریدگی پوست – کاهش ادرار
اگر خونریزی مقعد دارای مشخصات زیر باشد، بهتر است در اولین فرصت ممکن به پزشک متخصص مراجعه نمائید.
– مداوم یا شدید – همراه با درد یا انقباضات شدید شکمی – همراه با درد مقعد
اگر خونریزی مقعد بیش از یک یا دو روز طول بکشد و یا کم اما آزاردهنده باشد، به پزشک مراجعه کنید.
لازم به ذکر است که خونریزی مقعدی در افراد زیر چهل سال که علت خونریزی مقعدی آنها بنا به دلایلی مانند مدفوع سفت، شکاف مقعد یا مواردی از این دست است می توانند با استعمال پماد آنتی هموروئید به راحتی این عارضه را درمان نمایند.
درمان خونریزی مقعدی در منزل
باید توجه داشت در صورت بروز خونریزی که منشا و یا علت آن بنا به دلایلی چون بیماری بواسیر باشد به راحتی در منزل می توان با رعایت نکات ذیل به درمان موثر و قطعی دست یافت، اما این در حالی است که اگر میزان خونریزی شدید باشد و یا اینکه به راحتی قطع نشود باید به پزشک مراجعه شود و این نوع درمان به هیچ وجه موثر نخواهد بود بلکه می تواند باعث وخیم شدن شرایط بیمار شود.
استفاده از دستمال توالت : توصیه می‌شود از کاغذ توالت نرم دو لایه استفاده کنید، حتی اگر ناچار شوید با خودتان به محل کار ببرید. بعضی بیماران از انواع زبر و ارزان قیمت کاغذ توالت استفاده می کنند. همیشه با کاغذ توالت نرم خود را به آرامی خشک کنید.
ناخن‌ها را کوتاه کنید. ناخن‌های بلند شاید مد روز باشند، ولی می‌توانند خطرناک هم باشند. یک بار خانمی را که دچار خونریزی شدید مقعد شده بود به بخش اورژانس آوردند. معلوم شد که هنگام پاک کردن خود بعد از اجابت مزاج، به‌طور اتفاقی با ناخن بلند یک رگ بواسیری را پاره کرده بود.
مقعد را چرب کنید. چرب کردن مقعد پیش از اجابت مزاج، به دفع راحت مدفوع کمک می‌کند.
توجه به نحوه غذا خوردن و نوع آن . غذای خود را به‌دقت بجوید و بدانید آنچه را که میخورید باید از مقعد شما خارج شود، حتی اگر نتوانید آن را هضم کنید. کمتر اتفاق می‌افتد، ولی اگر قطعه‌ای استخوان کوچک خورده شود، ممکن است هنگام عبور از مقعد باعث بریدگی، پارگی و خونریزی مقعد گردد.
استفاده کافی از مایعات: روزانه شش تا هشت لیوان آب بخورید. آب باعث نرم شدن مدفوع و خروج آسان آن با حداقل زور زدن می‌شود. هرچه بیشتر زور بزنید، امکان خونریزی از مقعد بیشتر می‌شود.
مصرف غذاهای فیبردار: توصیه می شود از میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات به میزان کافی استفاده شود چرا که این مهم باعث افزایش حجم مدفوع شده و در نتیجه مانع از ایجاد فشار به هنگام اجابت مزاج خواهد شد.
در پایان باید خاطر نشان کرد که یکی از روش های تشخیص خونریزی انجام کولونوسکپی است که می توان با انجام این آزمایش به راحتی علت بروز خونریزی را تشخیص داد و سپس اقدام به درمان موثر نمود.
