شکل و رنگ مدفوع نشان دهنده سرعت حرکت و عبور مدفوع از روده و غذاها، داروها یا مواد مغذی که اخیراً مصرف کرده‌اید و همچنین سلامت کلی دستگاه گوارش شما (digestive system) می‌باشد. اما کدام رنگ مدفوع خطرناک است؟
مدفوع به طور معمول قهوه‌ای است و حرکات روده از طریق یک فرآیند پیچیده به این رنگ می‌رسد. مدفوعی که رنگ، بافت یا قوام متفاوتی دارد، همه نشانه آن است که چیزی متفاوت در بدن شما می‌گذرد.
مطلب مرتبط: ۱۰ علت باریک و تکه تکه شدن مدفوع
رنگ طبیعی مدفوع چگونه است؟
مدفوع طبیعی و نرمال باید به رنگ قهوه‌ای تیره یا روشن باشد، اگر رنگ مدفوع شما نرمال نیست (قهوه‌ای روشن یا تیره) به این معنی است که شما مشکلی در روده دارید که شاید به دلیل رژیم، مسمومیت غذایی یا ویروس باشد.
این تغییرات می‌تواند نشانه‌ای از خونریزی (مدفوع قرمز/سیاه)، مشکل کبد یا کیسه صفرا (مدفوع بسیار کم رنگ) باشد. اگر بطور مداوم تغییر رنگ را مشاهده می‌کنید، باید علت آن را پیگیری کنید.
چرا رنگ مدفوع تغییر می‌کند؟
بطور کلی تغییر رنگ مدفوع شایع است و به موارد زیادی بستگی دارد، اما اصلی‌ترین دلایل آن به شرح زیر است:
- زخم معده و روده: خونریزی در معده، روده کوچک و مری می‌تواند منجر به مدفوع تیره یا سیاه رنگ شود.
- بیماری‌های مقعدی: چند علت بالقوه خونریزی مقعدی عبارتند از هموروئید، زخم یا شقاق مقعد و در برخی موارد سرطان کولورکتال.
- بیماری‌های کیسه صفرا و سرطان: از یبوست گرفته تا سنگ کیسه صفرا و سرطان می‌تواند باعث تغییر رنگ مدفوع فرد شود.
- رژیم غذایی: رنگ خوراکی و حتی ترکیبات خاص موجود در غذا می‌تواند رنگ و شکل مدفوع فرد را تغییر دهد. برای مثال، ممکن است فردی اگر هویج زیاد بخورد، متوجه مدفوع نارنجی رنگ، اگر کرن بری بخورد مدفوع قرمز، یا اگر چیزی با رنگ آبی بنوشد، متوجه مدفوع آبی شود.
- مصرف برخی داروها یا مکمل‌ها: برخی داروها و مکمل ها می‌توانند منجر به تغییر رنگ مدفوع شوند. به عنوان مثال، برخی از داروهای ضد اسهال می‌توانند مدفوع را تیره کنند.
رنگ مدفوع سیاه و قیری نشانه چیست؟
مشاهده مدفوع سیاه و قیری (چسبنده) می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد، اما در صورتی که مداوم باشد باید آن را جدی گرفت.
اگر خونریزی در معده یا قسمت فوقانی روده کوچک رخ دهد، رنگ مدفوع ممکن است سیاه و چسبناک شود و از نظر پزشکی به عنوان مدفوع سیاه و قیر مانند (ملنا) همراه با بوی بسیار بد توصیف شود.
علل مربوط به رژیم غذایی مدفوع سیاه عبارتند از:
- مکمل‌های آهن
- زغال فعال
- غذاهای تیره
- داروهای بیسموت
آیا رنگ مدفوع سیاه خطرناک است؟
اگر مدفوع سیاه و تیره نتیجه رژیم غذایی یا مکمل‌ها نیست، برای رد اختلالات احتمالی با متخصص گوارش خود مشورت کنید. دلایل جدی و خطرناک مدفوع سیاه و قیری احتمالا مربوط به این موارد است:
- خونریزی دستگاه گوارش فوقانی
- زخم معده، مری و روده
- تومور و سرطان‌های معده، روده و مری
همچنین وجود خون در دستگاه گوارش فوقانی می‌تواند به مدفوع قوام قیر مانند بدهد و حتی ممکن است به دلیل زخم یا تومور سرطانی باشد. بنابراین اگر متوجه رنگ سیاه و قیر مانند شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
مدفوع سفید یا کم رنگ
علت روشن شدن رنگ مدفوع چیست؟ اگر مدفوع شما کم رنگ، سفید یا رنگ خاک رس باشد، آیا باید نگران باشید؟ گاهی اوقات این نشان دهنده کمبود صفرا در دستگاه گوارش است. عارضه‌هایی که می‌توانند منجر به انسداد مجاری و جلوگیری از ورود صفرا به داخل مواد زائد بدن شوند شامل موارد زیر است:
- هپاتیت ویروسی
- تومور
- بیماری کبد و پانکراس
- سنگ کیسه صفرا
- مصزف برخی داروها
- آترزی صفراوی
به عنوان مثال، مدفوع بزرگ، رنگ پریده، بدبو و شناور می‌تواند نشانه سرطان پانکراس باشد.
مدفوع سبز
رنگ سبز معمولاً به این معنی است که رژیم غذایی خود را کمی تغییر داده‌اید یا غذای شما سریعتر از حد معمول در روده بزرگ حرکت می‌کند، بنابراین زمان کافی برای تجزیه و تغییر رنگ ندارد.
صفرا یک مایع سبز رنگ است که به هضم چربی در بدن کمک می‌کند. صفرا از طریق دستگاه گوارش عبور می‌کند و زمانی که با آنزیم‌های خاصی تعامل کند به رنگ قهوه‌ای تغییر می‌کند. همچنین علت مدفوع سبز ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
- اسهال، زیرا غذا با سرعت بیشتری در روده شما حرکت می‌کند
- غذاهای سبز مانند سبزیجات سبز برگ
- غذاهایی که با رنگ خوراکی سبز رنگ شده‌اند
- مکمل‌های آهن
مدفوع سبز نوزاد چه علتی دارد؟
مشاهده گاه به گاه مدفوع سبز رنگ در پوشک نوزاد یکی از نگرانی‌های والدین است. مدفوع نوزاد در چند روز، هفته و ماه اول زندگی تغییر رنگ و قوام می‌دهد و این طبیعی است. در نوزادان، دلایل اصلی تغییر رنگ مدفوع، سن، رژیم غذایی و سلامتی است. بسیاری از نوزادان گاهی اوقات مدفوع سبز رنگ دارند. علل احتمالی عبارتند از:
- کند بودن روند هضم، معمولاً به این دلیل که کودک بیش از حد معمول غذا خورده است
- مصرف غذاهای سبز در رژیم غذایی مادر
- آلرژی یا عدم تحمل غذایی
- مصرف آنتی بیوتیک، در نوزاد یا مادر
- درمان زردی
مدفوع برخی از نوزادان به طور طبیعی کمی سبز رنگ است. اگر کودک در حال افزایش وزن است و مشکلی ندارد، مشاهده مدفوع سبز دلیلی برای نگرانی نیست.
Many babies occasionally have green poop. Possible causes include:
- slow digestion, usually because the baby has eaten more than usual
- green foods in the diet of the person producing breast milk
- a cold or stomach bug
- a food allergy or intolerance
- antibiotics, either in the baby or in the person producing breast milk
- treatment for jaundice
Some infants’ poop is naturally slightly green. If the baby is putting on weight and seems content, green poop is not necessarily a cause for concern.
مدفوع قرمز روشن
مشاهده مدفوع قرمز رنگ می‌تواند ناشی از خونریزی در راست روده (روده بزرگ) یا صرفاً خوردن برخی غذاهای قرمز رنگ مانند چغندر، آب گوجه فرنگی، گیلاس یا زغال اخته باشد.
باشد.
همچنین خونریزی مقعد و رکتوم هم به دلایل گوناگونی می‌تواند رخ دهد. خون روی دستمال توالت پس از فشار دادن به مقعد می‌تواند نشانه‌ای از هموروئید باشد، اما ورود خون به داخل کاسه توالت معمولا نشان‌دهنده خونریزی دیورتیکول یا سرطان روده بزرگ است. مدفوع قرمز ممکن است نشانه ای از موارد زیر باشد:
- هموروئید یا شقاق مقعدی که باعث خونریزی در قسمت تحتانی روده می‌شود
- تومورهای روده بزرگ یا رکتوم
- کولیت اولسراتیو، یکی از بیماری‌های التهابی روده (IBD) است که باعث ایجاد زخم و التهاب در دستگاه گوارش شده و می‌تواند باعث خونریزی و مدفوع شل شود.
- کرون هم نوع دیگری از بیماری التهابی روده است و می‌تواند در هر قسمت از دستگاه گوارش (دهان، روده کوچک، روده بزرگ) ایجاد شود. خونریزی و مدفوع شل از علائم این عارضه است.
مدفوع زرد
هنگامی که چربی مدفوع جذب نشود، رنگ آن می‌تواند زرد شود. جذب چربی می‌تواند توسط انگل‌ها (اختلالات سوء جذب مانند بیماری سلیاک، فیبروز کیستیک، یا پانکراتیت مزمن، نارسایی برون ریز پانکراس) جراحی برداشتن کیسه صفرا، فشار خون و بعضی بیماری‌ها که باعث التهاب در پانکراس می‌شوند، مختل شود.
مدفوع خاکستری در بزرگسالان و کودکان
مدفوع خاکستری رنگ به دلیل عدم وجود صفرا ایجاد می‌شود و معمولاً به تدریج رخ می‌دهد، زیرا این شرایط پزشکی نسبتاً آهسته پیشرفت می‌کند و مدفوع به مرور زمان رنگ پریده می‌شود. در این وضعیت احتمالا جریان صفرا به روده مسدود شده است، مانند انسداد مجرای صفراوی از یک تومور یا سنگ کیسه صفرا در مجرای یا لوزالمعده مجاور.
مدفوع خاکستری می‌تواند در بزرگسالان و کودکان اتفاق بیفتد.
مدفوع نارنجی
تغییر رنگ مدفوع به نارنجی معمولا به دلیل استفاده از مواد غذایی نارنجی که حاوی بتاکاروتن است ایجاد می‌شود. این ماده در خوراکی‌های رنگی و کدوتنبل، هویج، انبه، زردآلو و غیره وجود دارد.
چه زمانی باید رنگ مدفوع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر این تغییرات مداوم و غیر مرتبط با رژیم غذایی‌تان بود و همچنین اگر هر یک از علائم زیر را داشتید، باید به پزشک مراجعه کنید:
- کاهش وزن
- تب شدید
- درد شدید
- اسهال
- سبکی سر یا سرگیجه
- مدفوع سیاه، قیری یا مشاهده خون
- مدفوع بسیار کم رنگ
- حالت تهوع
- استفراغ
روش‌هایی برای درمان رنگ غیر طبیعی مدفوع
رنگ غیر طبیعی مدفوع به خودی خود مشکلی ایجاد نمی‌کند. این علت زمینه‌ای است که ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. به همین دلیل مهم است که به رنگ و شکل مدفوع خود توجه کنید، به علائم دیگر (اسهال، تب) یا غذاهایی که اخیراً خورده اید توجه کنید و با پزشک خود صحبت کنید.
اگر رنگ و شکل مدفوع شما به دلیل تغییر رژیم غذایی تغییر کرده است و علائم دیگری وجود ندارد، نیازی به درمان نیست. اگر خونریزی دارید، ممکن است نیاز داشته باشید که به بیمارستان بروید، انجام آزمایشات و تصویربرداری و احتمالاً حتی یک روش مانند آندوسکوپی یا کولونوسکوپی انجام دهید.
سوالات متداول تغییر رنگ مدفوع
گاهی اوقات داشتن استرس زیاد می‌تواند باعث مدفوع خونی یا در مواقعی سبز شود.
از علائم اولیه سرطان روده می‌توان به مدفوع قرمز و سیاه و باریک و رشته‌ای اشاره کرد
