تبخال تناسلی خطرناک است؟ علت، علائم و راه های درمان

تبخال تناسلی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی است که از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود. این بیماری حدود ۱۶% از موارد بیماری های مقاربتی را تشکیل می‌دهد. مبتلایان به این بیماری طیف وسیعی از علائم با شدت های مختلف خفیف تا شدید را تجربه می کنند، اما حتی افرادی که علائم خفیف دارند، نیز می توانند این بیماری را به سایرین منتقل کنند. 

برای درمان تبخال تناسلی راه قطعی وجود ندارد، فقط با مصرف دارو می‌توان این علائم را کنترل کرد.

تبخال تناسلی چیست؟

تبخال تناسلی (به انگلیسی genital herpes) یک عفونت شایع مقاربتی است. این بیماری باعث میشود، برآمدگی هایی تاول شکل و دردناک و اغلب پر از مایع در نواحی تناسلی ظاهر شوند. اصطلاحاً به این برآمدگی ها زخم های هرپتیک (زخم تبخالی) گفته می شود. 

علت تبخال تناسلی 

این بیماری در اثر ابتلا به نوعی ویروس به نام هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می‌شود. این ویروس از طریق رابطه جنسی منتقل شده و برای انتقال صرفاً تماس پوست با پوست کافی است. این ویروس دو نوع رایج داشته که شامل موارد زیر می‌شود :

HSV-2

HSV-2 شایع ترین علت تبخال تناسلی است. این ویروس اغلب در نواحی زیر وجود دارد:

• در تاول ها یا مایعات ناشی از زخم ها
• پوشش مرطوب یا مایعات دهان
• پوشش مرطوب یا مایعات واژن یا رکتوم
• ویروس در طول فعالیت جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل می شود.

HSV-1

HSV-1 نسخه ای از ویروس است که باعث تبخال یا تاول های تب می شود. افراد ممکن است در کودکی به دلیل تماس نزدیک پوست به پوست با فرد آلوده در معرض HSV-1 قرار بگیرند.

این ویروس در دهان یافت شده و فرد مبتلا به HSV-1 می تواند ویروس را در حین رابطه جنسی دهانی به اندام تناسلی شریک جنسی منتقل کند. 

دوره های عود  تبخال تناسلی ناشی از HSV-1 اغلب کمتر از شیوع ناشی از HSV-2 است .

تبخال تناسلی از چه طریقی منتقل می شود؟

این ویروس از طریق راه های زیر از فردی به فرد دیگر منتقل می‎شود :

• راه جنسی دهانی
• رابطه جنسی واژینال
• رابطه مقعدی
• از طریق تماس دست آلوده به ویروس
• از طریق تماس اسباب بازی های جنسی آلوده به ویروس
• زخم تبخال؛
• بزاق شریک مبتلا به عفونت تبخال دهان؛
• مایعات تناسلی از شریک مبتلا به عفونت تبخال تناسلی

نه HSV-1 و نه HSV-2 در دمای اتاق زنده نمی مانند. بنابراین به احتمال زیاد ویروس از طریق سطوح مانند دسته شیر آب یا حوله پخش نمی شود. اما بوسیدن یا به اشتراک گذاشتن یک لیوان نوشیدنی یا ظروف نقره ممکن است باعث گسترش ویروس شود.

علائم 

علائم این بیماری در هر فرد با شدت های مختلفی ظاهر می‌شود. این علائم بسته به وضعیت جسمی بین ۲ روز تا ۲ هفته بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس هرپس ظاهر می‌شوند. 

از طرفی اکثر افراد مبتلا به تبخال تناسلی هیچ علامتی ندارند یا علائم بسیار خفیفی دارند. علائم خفیف ممکن است نادیده گرفته شوند یا با سایر بیماری های پوستی مانند جوش یا موهای زیر پوستی اشتباه گرفته شوند. به همین دلیل، اکثر مردم نمی دانند که عفونت تبخال دارند.

زخم های تبخال معمولاً به صورت یک یا چند تاول روی یا اطراف اندام تناسلی، راست روده یا دهان ظاهر می شوند. این زخم ها به عنوان دوره عود شناخته می شود. تاول ها باز شده و زخم های دردناکی ایجاد می کنند که ممکن است یک هفته یا بیشتر طول بکشد تا بهبود یابد.

دیگر علائم این بیماری عبارتند از :

• درد یا خارش در اطراف اندام تناسلی
• برجستگی ها یا تاول های کوچک در اطراف اندام تناسلی، مقعد یا دهان
• زخم های دردناکی که هنگام پاره شدن تاول ها و ترشح یا خونریزی ایجاد می شوند.
• دلمه هایی که با بهبود زخم ها ایجاد می شوند.
• ادرار دردناک
• ترشح از مجرای ادرار
• ترشح از واژن

وقتی برای اولین بار این ویروس وارد بدن شده، ممکن است علائمی شبیه به آنفولانزا ایجاد کند که شامل موارد زیر می‌شود:

• تب
• سردرد
• بدن درد
• غدد لنفاوی متورم در کشاله ران

تبخال در چه نواحی ظاهر می‎شود؟

وقتی عفونت وارد بدن شده، و زخم تبخال ظاهر شود. ویروس می‌تواند به نواحی دیگر بدن گسترش یابد، به طور مثال اگر زخم تبخال را لمس کنید، دست آلوده به ویروس شده، تماس دست آلوده با دیگر نواحی پوست باعث انتقال این بیماری خواهد شد. تبخال تناسلی ممکن است در نواحی زیر ظاهر شود:

• باسن
• ران
• رکتوم
• مقعد
• دهان
• مجرای ادرار
• ولووا
• واژن
• دهانه رحم
• آلت تناسلی
• کیسه بیضه

عکس تبخال تناسلی مردان و زنان

با مشاهده عکسهای زیر میتوانید با شکل ظاهری این بیماری آشنا شوید:

دوره های عود بیماری

پس از اینکه برای اولین بار ویروس تبخال تناسلی وارد بدن شد، علائم مکرراً ظاهر می شوند. به این موارد شیوع مکرر یا دوره های عود بیماری می گویند.

اینکه هر چند وقت یکبار این بیماری عود می‌کند، در هر فردی متفاوت است. اما معمولاً دوره های عود در سال اول بیشتر است و به تدریج دفعات عود بیماری کاهش می یابد. همچنین علائم بیماری در دفعات اول شدیدتر هستند و به تدریج خفیف خواهند شد.

ممکن است چند ساعت یا چند روز قبل از شروع دوره عود، علائم زیر ظاهر شوند:

• درد ناحیه تناسلی
• درد سوزن سوزن شدن در پاها و باسن 

اگرچه تبخال تناسلی یک عفونت مادام العمر است، اما ممکن است با گذشت زمان تعداد شیوع آن کاهش یابد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر مشکوک به تبخال تناسلی یا هر بیماری مقاربتی دیگری هستید، و یا هر یک علائم این بیماری را تجربه می‌کنید، به پزشک مراجعه کنید.

عوامل خطر

موارد زیر خطر ابتلا به تبخال تناسلی را افزایش می دهند:

• تماس با اندام تناسلی از طریق رابطه جنسی دهانی، واژینال یا مقعدی. داشتن تماس جنسی بدون استفاده از کاندوم، خطر ابتلا به تبخال تناسلی را افزایش می دهد. 
• زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به تبخال تناسلی هستند. این ویروس می تواند راحت تر از مردان به زنان سرایت کند تا از زنان به مردان.
• داشتن رابطه جنسی با چندین شریک 
• داشتن همسری که مبتلا به این بیماری است اما برای درمان آن دارو مصرف نمی کند. هیچ درمانی برای تبخال تناسلی وجود ندارد، اما دارو می تواند به محدود کردن انتقال آن کمک کند.
• ابتلا به  سایر عفونت های مقاربتی مثل HIV یا زگیل تناسلی خطر ابتلا به تبخال های تناسلی خطر افزایش می دهد.

عوارض

عوارض مرتبط با تبخال تناسلی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• انتقال به نوزاد : نوزاد ممکن است در حین زایمان به HSV آلوده شود. در موارد نیز ویروس در دوران بارداری یا از طریق تماس نزدیک پس از زایمان منتقل می شود. نوزادان مبتلا به HSV اغلب دارای عفونت اندام های داخلی یا سیستم عصبی هستند. حتی با درمان، این نوزادان در معرض خطر بالای مشکلات رشدی یا جسمی و خطر مرگ هستند.
• بیماری التهابی داخلی : عفونت HSV می تواند باعث تورم و التهاب در اندام های مرتبط با فعالیت جنسی و ادرار شود. اینها عبارتند از حالب، راست روده، واژن، دهانه رحم و رحم.
• عفونت انگشت: عفونت HSV می تواند به انگشتان انتقال یابد و باعث تغییر رنگ، تورم و زخم شود. به این عفونت ها هرپتیک ویتلو می گویند.
• عفونت چشم : عفونت HSV چشم می تواند باعث درد، زخم، تاری دید و کوری شود.
• تورم مغز: به ندرت، عفونت HSV منجر به التهاب و تورم مغز می شود که آنسفالیت نیز نامیده می شود.
• عفونت اندام های داخلی : به ندرت، HSV در جریان خون گسترش یافته و باعث عفونت اندام های داخلی شود.

جلوگیری

پیشگیری از تبخال تناسلی مانند پیشگیری از سایر عفونت های مقاربتی است.

• فقط یک شریک جنسی داشته باشید که برای بیماری های مقاربتی آزمایش شده و آلوده نباشد.
• در طول فعالیت جنسی از کاندوم یا سد دهانی استفاده کنید. اینها خطر ابتلا به بیماری را کاهش می دهند، اما از تماس پوست به پوست در طول رابطه جنسی جلوگیری نمی کنند.
• وقتی شریک مبتلا به تبخال تناسلی علائمی دارد، رابطه جنسی نداشته باشید.

اقدامات احتیاطی بارداری

اگر باردار هستید و میدانید که تبخال تناسلی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. زیرا مراقبت های دوران بارداری بسیار مهم است. برخی تحقیقات نشان می دهد که عفونت تبخال تناسلی ممکن است منجر به سقط جنین شود یا احتمال زایمان زودرس نوزاد را افزایش دهد. 

 ممکن است بیماری قبل از زایمان به جنین منتقل شود، اما بیشتر در حین زایمان این اتفاق می افتد. انتقال این بیماری می تواند منجر به یک عفونت کشنده در کودک شود. 

پزشک ممکن است توصیه کند که داروهای ضد ویروسی تبخال را در اواخر بارداری مصرف کنید. این داروها به جلوگیری از انتقال بیماری در زمان زایمان کمک می‌کند. اگر هنگام زایمان تبخال وجود داشته باشد، ممکن است پزشک سزارین را پیشنهاد کند. تا خطر انتقال ویروس به جنین کاهش یابد.

تشخیص

پزشک معمولاً می تواند با معاینه فیزیکی و بررسی سابقه فعالیت جنسی تبخال تناسلی را تشخیص می‌دهد. برای تایید احتمالاً از یک تبخال نمونه گرفته می‌شود. با بررسی نمونه ها در آزمایشگاه می توان  ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) و اینکه آیا عفونت HSV-1 یا HSV-2 است، را تعیین کرد. در مواردی آزمایش خون ممکن است برای تایید تشخیص یا رد سایر عفونت ها استفاده شود.

تفاوت تبخال و زگیل تناسلی

تبخال و زگیل هر دو از بیماریهای مقاربتی هستند که ممکن است علائم مشابهی داشته باشند، ولی کاملا متفاوت هستند. از تفاوت های این دو بیماری می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

•  تبخال باعث ایجاد زخم های تاول شده در حالی که زگیل تناسلی برجستگی های گوشتی ایجاد می‌کند. 
• عامل تبخال ویروس هرپس است در حالی که علت زگیل ها ویروس پاپیلومای انسانی است.
• تبخال با مصرف دارو کنترل میشود. اما بهترین راه درمان زگیل تناسلی با لیزر است.

درمان تبخال تناسلی

هیچ درمان قطعی برای از بین بردن ویروس تبخال تناسلی وجود ندارد! درمان‌های موجود  شامل مصرف قرص های ضد ویروسی برای کنترل علائم و شدت آنها است. مصرف دارو باعث می‌شود:

• تبخال ها سریع تر بهبود یابد.
• تعداد دفعات عود بیماری کاهش یابد.
• شدت و طول مدت علائم کاهش یابد.
• احتمال انتقال ویروس تبخال به شریک جنسی را کاهش می یابد.

داروها 

داروهایی که معمولاً برای تبخال تناسلی تجویز می شوند عبارتند از:

• آسیکلوویر (زویراکس)
• فامسیکلوویر
• والاسیکلوویر (والترکس)

درمان بستگی به شدت بیماری، نوع HSV ، فعالیت جنسی و سایر عوامل پزشکی دارد. بسته به اینکه آیا در حال حاضر علائم دارید یا خیر، دوز متفاوت خواهد بود. استفاده طولانی مدت از داروهای ضد ویروسی بی خطر در نظر گرفته می شود.

پماد

یکی از پماد هایی که برای درمان این بیماری استفاده می‌شود، پماد آسیکلوویر Acyclovir است. این پماد را می توانید بدون نسخه تهیه کنید اما بهتر است قبل از مصرف آن با پزشک مشورت کنید، تا دوز مناسب تجویز شود. این پماد در دو

درمان خانگی 

رعایت نکات زیر به بهبودی سریع تر کمک میکند:

• هنگام حمام کردن  دمای آب را در حالت معمول قرار داده و از  پاک کننده های ملایم استفاده کنید. 
• نواحی آلوده به ویروس باید با حوله تمیز پاک و خشک شوند،
•  استفاده از لباس نخی و راحت به درمان کمک می کند.

رابطه جنسی با وجود تبخال چگونه است؟

اگر تبخال دارید، باید با شریک جنسی خود در مورد خطر آن صحبت کنید. استفاده از کاندوم ممکن است به کاهش این خطر کمک کند اما هنوز هم خطر انتقال بیماری وجود دارد. داشتن زخم یا سایر علائم تبخال می تواند خطر گسترش بیماری را افزایش دهد. حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشید، باز هم می توانید شریک جنسی خود را آلوده کنید.

 تبخال قابل درمان نیست، اما با مصرف دارو قابل کنترل است. استفاده روزانه از داروهای ضد ویروسی می تواند خطر انتشار ویروس را به دیگران کاهش دهد. 

منابع :

https://www.cdc.gov/std/herpes/stdfact-herpes.htm

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/genital-herpes/symptoms-causes/syc-20356161

سوالات متداول تبخال تناسلی